Kryzys jako szansa rozwoju
Sytuacja pandemii, w której znaleźliśmy się jest nowym, trudnym, a czasem traumatycznym doświadczeniem. Społeczeństwa przeżywały już w przeszłości okresy epidemii chorób niosących śmiertelne żniwo. Aktualna sytuacja zdrowotna w kraju może przyczyniać się do odczuwania poczucia zagrożenia, lęku, niepokoju lub bezradności. Jednocześnie możemy być sfrustrowani ograniczeniami wynikającymi z pandemii - zakazem spotkań towarzyskich, ograniczeniem opuszczania domu, ograniczeniem udziału w praktykach religijnych lub w imprezach masowych itp.
Utrudnienia wynikające z noszenia masek na twarzy lub rękawiczek, problemy w realizacji nauki szkolnej lub w podejmowaniu pracy zawodowej mogą przyczyniać się do poczucia znacznego dyskomfortu. Emocje, jakie tym doświadczeniom towarzyszą, najczęściej są emocjami lub uczuciami negatywnymi, skutkującymi w dłuższym okresie obniżonym nastrojem, smutkiem, bezradnością…
Jednak czas kryzysu to również czas określenia nowych możliwości, który może przyczyniać się do mobilizacji energii, przeżycia „drugiej szansy”, poprawiania wcześniejszego „wadliwego rozwiązania problemów lub nabycia nowych umiejętności radzenia sobie w nowych sytuacjach życiowych. Szansa wzrostu, prawdopodobieństwo funkcjonowania po przejściu kryzysu na rozwojowo wyższym od dotychczasowego poziomie jest więc wpisana w naturę zjawisk kryzysowych, a występujące przemiany mają zazwyczaj charakter rozwojowy i progresywny. Można powiedzieć, że towarzyszący kryzysowi lęk i dyskomfort stają się bodźcem zmian rozwojowych zachodzących w stosunkowo krótkim czasie”.
Literatura specjalistyczna opisuje różne rodzaje kryzysów i wielorakie występujące w ich efekcie negatywne skutki. Aktualnie mamy do czynienia z kryzysem (katastrofą) biologiczną, która przynosi problemy natury ekonomiczno – gospodarczej i być może przyniesie również zmiany społeczno – systemowe. Obecna trudna sytuacja epidemiczna w Polsce może dotykać zarówno poszczególnych osób jak i całej społeczności.
Negatywne zjawiska społeczno - ekonomiczne i doświadczenia psychologiczne przeżywane przez ludzi w czasie katastrofy biologicznej, kryzysu ekonomicznego i/lub społecznego wymagają poza zarządzaniem kryzysowym często indywidualnego wsparcia ze strony instytucji pomocowych. Należy jednak zwrócić uwagę, iż kryzys emocjonalny może przyczynić się do pozytywnych zmian w funkcjonowaniu człowieka, odkrywania adekwatnych sposobów zmagania się z nowymi problemami w życiu, naukę nowych kompetencji (umiejętności), zmiany w postrzeganiu własnej osoby – poprawienia samooceny, zmian w relacjach z ludźmi, odkrycia nowego sensu w życiu, wykorzystania posiadanych umiejętności w nowych sytuacjach.
Możemy na przykład:
- Poznać lub nauczyć się nowych umiejętności (konieczność realizacji zadań szkolnych w sposób zdalny).
- Rozwinąć nowe zainteresowania – zdobywać wiedzę, na którą nie mieliśmy do tej pory czasu (poszerzyć wiedzę w zakresie prawa, nauczyć się nowego języka, czytać książki, nauczyć się gotować lub naprawiać urządzenia domowe…).
- Rozwinąć wiedzę na temat własnych zdolności, cech osobowości, efektywności podejmowanych działań poprzez samorozwój (np. poszukiwanie treści psychoedukacyjnych w Internecie).
- Zmienić postrzeganie własnej osoby poprzez nowe umiejętności i kompetencje interpersonalne (poprawa relacji z młodszym rodzeństwem, lepsza komunikacja z rodzicami, poszukiwanie wspólnych zainteresowań z ojcem lub matką).
- Nauczyć się nowego rodzaju współpracy z koleżankami i kolegami w realizowaniu różnorodnych wspólnych projektów.
- Rozwinąć nowe umiejętności funkcjonowania w sytuacji ograniczeń, zakazów i nakazów.
Wykorzystano:
Dorota Kubacka- Jasiecka, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Kryzys emocjonalny i trauma szansą na rozwój i potęgowanie zdrowia. Wątpliwości i pytania.
Rocznik Filozoficzny Ignatianum • The Ignatianum Philosophical Yearbook https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/index.php/rfi XXII / 1 (2016), s. 51–89 •Artykuły recenzowane specjalne • Special peer-reviewed articles• PL ISSN 2300–1402
Psycholog Anna Pańczyk
