Dlaczego nasz mózg zapamiętuje? Co wpływa na zapamiętywanie?

        Pamięć jest jedną z tych umiejętności układu poznawczego, dzięki której możemy uczyć się nowych rzeczy. Jest to zdolność do zapamiętywania, polegają na gromadzeniu oraz wykorzystywaniu zebranych informacji. Bez pamięci człowiek nie byłby w stanie prawidłowo funkcjonować. Już samo wyjście do sklepu stanowiłoby dla niego problem, bo nie pamiętając drogi musiałby pytać przechodniów. W sklepie nie wiedziałby co ma kupić, bo choć miałby
w kieszeni listę zakupów, to nie pamiętałby, że ją tam włożył. I jak potem wrócić do domu, skoro nie pamięta się adresu… Pamięć jest najdoskonalszym nośnikiem informacji.

        Nasz mózg składa się z dwóch półkul: lewej i prawej. Każda z nich pełni inne funkcje. U większości ludzi lewa półkula odpowiada za myślenie logiczne, racjonalne, matematyczne oraz koncentruje się na szczegółach. Prawa natomiast steruje wyobraźnią, rytmem, kreatywnym myśleniem, syntezą, odpowiada za intuicję oraz operuje barwami, dźwiękami i symbolami. Niestety polski system edukacji funkcjonuje tak, że uprzywilejowana jest lewa półkula mózgu, a prawa jakby zostaje mniej wykorzystana. Niestety olbrzymią rolę odgrywają również media, które wyręczają prawą półkulę w jej zadaniach. Wszechobecne kolorowe czasopisma, książki, komiksy, programy i wiele innych powodują wygaszenie prawej półkuli.  Dzięki ćwiczeniom wizualizacyjnym możliwe jest jej ożywienie.  Aktywne zaangażowanie w proces zapamiętywania to podstawowe źródło skutecznego funkcjonowania pamięci. Integracja obu półkul okazuje się być istotna, ponieważ ulepsza i przyśpiesza proces przyswajania wiadomości. Jednostkami, które wybitnie radziły sobie z zapamiętywaniem byli Grecy oraz Rzymianie. Uważali oni, że aby mówić o doskonałej pamięci należy zwrócić uwagę na jej dwa fundamentalne elementy: skojarzenia oraz wyobraźnię. Skojarzenia polegające na łączeniu, grupowaniu elementów, które trudno jest pojedynczo zakodować oraz ułatwiają proces zapamiętywania. Wyobraźnia natomiast jest podstawą świetnej pamięci, ponieważ dzięki niej tworzy się nowatorskie, żywsze obrazy, które prościej jest zapamiętać. Ogólnie mówiąc, jeśli chcemy coś zapamiętać, to musimy skojarzyć nową informację z czymś co zapamiętaliśmy wcześniej (co jest nam znane), wykorzystując przy tym własną wyobraźnię.

           Kluczowym elementem skutecznego zapamiętywania jest koncentracja uwagi na przyswajanym materiale, dzięki czemu jednostka jest w stanie odbierać napływające informacje, selekcjonować je i wybierać te, które są dla niej najistotniejsze. Nie chcąc myć naczyń, dogadzamy sobie kupując zmywarkę. Podobnie jest z zapamiętywaniem, ponieważ istnieją czynniki, które mają korzystny wpływ na proces zapamiętywania i stosując się do nich, można łatwiej i efektywniej opanować tę umiejętność. Pozytywnie na zapamiętywanie wpływają:

• Dobra zabawa - przy zapamiętywaniu obrazu twórz zabawne, nietypowe, czasem nawet dziwaczne wyobrażenia. Łatwiej jest zapamiętać obraz nasycony pozytywnymi skojarzeniami.
• Synestezja - polega na przenoszeniu jednych wrażeń zmysłowych na inne.
  W procesie kształcenia pamięci należy rozwijać wrażliwość poszczególnych zmysłów: słuchu, wzroku, węchu, dotyku, kinestezji oraz smaku.
• Ruch - łatwiej jest zapamiętać ruchomy obraz. Dynamiczna akcja oraz towarzyszący jej rytm pozwolą na kojarzenie niecodziennych obrazów, dzięki czemu łatwiej je zapamiętamy.
• Scalanie - kojarz przyswajane elementy z tymi, które już kiedyś zapamiętałeś. Bardzo ważne jest, aby skojarzenia te były barwne, nietypowe, ponieważ umysł lepiej zapamiętuje takie obrazy.
• Połączenie – zapamiętując obraz wiąż ze sobą pamięć i wyobraźnię. Ważne jest, aby kojarzyć nową informację z tym, co już kiedyś zakodowaliśmy.
• Kolejność – istotne jest, aby porządkować oraz grupować obrazy, np. grupujemy pod względem wielkości, koloru itp.
• Numerowanie – to forma, dzięki której wzmacniamy zasadę przestrzegania kolejności występowania poszczególnych elementów.
• Barwa – w zapamiętywaniu obrazów pomocne jest wykorzystywanie różnorodnych kolorów i odcieni. Stosowanie często przesadnych, jaskrawych barw ułatwia zapamiętywanie.
• Wyolbrzymianie – zdecydowanie lepiej jest zapamiętać obraz przesadny względem np. jego wielkości czy dźwięku.
• Myślenie pozytywne - przyjemne i miłe wyobrażenia wspomagają pamięć,
  a negatywne spowalniają umysł.
• Ty w skojarzeniu – wplataj swoją osobę w skojarzenia, to budzi emocje.

Autor: Angelika Skrzyp, psycholog PPP